---

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA
(APPÊLAFDELING)
In die saak tussen:
MARTHINUS JOHANNÉS LOURENS NO Appellant

en

COLONIAL MUTUAL LIFE ASSURANCE Respondent

SOCIETY LTD

Coram: Jansen, Kotzé, Trengove, Hefer et Boshoff, ARR
Verhoordatum: 10 September 1985
Leweringsdatum: 25 Februarie 1986

UITSPRAAK
BOSHOFF AR

Hierdie/

1.

Hierdie appèl gaan oor die vertolking en
toepassing van 'n uitsonderingsvoorwaarde ten opsigte
van bykomende ongevallevoordele in 'n lewensversekerings-f
polis.

Johannes J Vorster het op 1 Junie 1980 die
polis uitgeneem by die respondentmaatskappy en is op

16 Junie 1981, terwyl die polis nog van krag was,
oorlede in 'n motorbotsing op die openbare pad tussen
Heidelberg en Nigel, Transvaal. Nadat die respondent
aanspreeklikheid ingevolge die polis gerepudieer het,
het die eksekuteur in Vorster se boedel, nou die
appellant, 'n aksie in die Kaap die Goeie Hoop Provin-
siale Afdeling ingestel vir die versekerde bedrag van
R30 000. Die verhoorhof het die respondent se verweer

wat/

wat gebaseer was op die voornoemde uitsonderings-

voorwaarde gehandhaaf en die appellant se eis van

die hand gewys met koste.

Die soort ongeval waarby 'n ongevalle-
voordeel onder die polis betaalbaar is, word as
volg omskryf:

"Liggaamlike besering van die versekerde lewe
veroorsaak alleenlik en regstreeks deur 'n ge-
weldadige, uitwendige en sigbare ongeluk wat
plaasvind na die aanvang van hierdie voordele
welke besering regstreeks en los van alle
ander oorsake binne neëntig dae na die datum
waarop die liggaamlike besering opgedoen is,
lei tot 1. dood of 2 of 7 " (die
gevolge genoem in 2 tot en met 7 verwys na
verskillende soorte ongeskiktheid wat nie nou
tersake is nie)

Dit is gemene saak tussen die partye dat

ons in hierdie saak te doen het met 'n ongeval wat

aan/

3.

aan hierdie omskrywing voldoen.
Die uitsonderingsvoorwaarde wat ter sake is verskyn
as volg in die polis:

"Voorwaardes
1. Uitsonderings en beperking van risiko

(i) Hierdie voordele omvat of dek nie be-
sering of dood nie wat uitsluitlik of
gedeeltelik, regstreeks of onregstreeks
veroorsaak is:

(d) têrwyl die versekerde lewe die straf-
reg oortree behoudens en behalwe
enige optrede wat 'n oortreding is slegs
omdat dit 'n skending uitmaak van die
reëls met betrekking tot die diens-
voorwaardes van die versekerde lewe.

"

Hierdie/

4.
Hierdie klousule l(i)(d) in die uitson-

deringsvoorwaarde is deur die verhoorhof toegepas

op die volgende stel feite.
Die voornoemde Vorster, die versekerde lewe
onder die polis, het op die betrokke dag met sy
Cortina-bakkie van oos na wes gery op die Nigel na
Heidelberg-pad. Die pad gaan deur 'n duik en in die
duik gaan dit onder 'n brug deur. In die duik is
die totale breedte van die teeroppervlakte van die
pad ongeveer 8 meter. Die pad dra verkeer in beide
rigtings en daar is 'n sperstreep wat die twee rybane
in die middel verdeel. 'n Sekere Setshanga het 'n
meganiese perd en sleepwa bestuur vanaf Heidelberg
na Nigel, dit wil sê in die rigting van wes na oos.

sy/

5.
Sy sleepwa was swaar gelaai met 'n vrag van 25 ton.

Hy het op sy korrekte kant van die pad gery en toe

hy die duikweg onderdeur die brug nader het 'n

Mercedes Benz meganiese perd en sleepwa van voor af

aangekom, dit wil sê vanaf Nigel in 'n rigting van
oos na wes. Die Cortina-bakkie het ook van voor af
aangekom en langs die Mercedes-voertuig gery. Die
Cortina-bakkie was op sy verkeerde kant van die pad.
Setshanga het die remme van sy voertuig aangeslaan
en effens links geswenk maar voordat hy kon stilhou
het die Cortina-bakkie kop-aan-kop met sy voertuig
gebots in die middel van Setshanga se korrekte kant
van die pad. Hy kon nie met sy voertuig skerp swaai
nie aangesien dit die gevolg kon hê dat die perd en

die/
4.

die sleepwa opvou. Die bestuurder van die Mercedes-
voertuig het nie na die botsing stilgehou nie.
Vanaf die punt van botsing strek die sperstreep vir
5 km oos en vir 1 km wes. Die botsing het teen 'n
hoogte uit die duik uit plaasgevind waar Vorster se
uitsig vir aankomende verkeer versper was.

Die verhoorhof het bevind en dit word nie
bestry nie dat Vorster die strafreg oortree het in
die volgende opsigte. Hy het (a) art 109(4) van
die Padverkeerordonnansie van Transvaal (Ordonnansie
21 van 1966) oortree deur op 'n openbare pad die Mer-
cedes-voertuig wat in dieselfde rigting gegaan het
verby te steek toe hy die kruin van 'n bult genader
het waar sy uitsig vir aankomende verkeer so beperk

was/

7.
was dat sy verbysteek 'n gevaar vir sulke aankomende

verkeer was; (b) art 109 (6) oortree deur op 'n

openbare pad toe hy op die punt gestaan het om

f'

die naderende voertuig van Setshanga verby te steek
aan sy verkeerde kant van die pad te ry en sodanige
aankomende voertuig in gevaar te stel; (c) art 138(1)
oortree deur die Cortina-bakkie op 'n openbare pad
roekeloos of nalatig te bestuur. (Die woord roekeloos
sluit hier ook in opsetlike en moedswillige verontag-
saming van die veiligheid van persone of eiendom; kyk
art 138(2)); (d) art 139 oortree deur op 'n openbare pad
'n voertuig te bestuur sonder redelike inagneming van
ander padgebruikers. (e) regulasie 166 gelees met
regulasie 182 van die Padverkeersregulasies oortree

deur aan die regterkant van die sperstreep te ry terwyl

dit/

8.
dit onveilig was om dit te doen.
Namens die appellant is in die verhoorhof
betoog dat die polis beperkend uitgelê moet word om nie oortredings van die Padverkeerordonnansie of
kriminele oortredings wat spruit uit die bestuur
van 'n motorvoertuig in te sluit nie, en alternatiewe-
lik, om alleenlik opsetlike oortredings onder die
begrip "strafreg" in te sluit.
Die verhoorhof het hierdie betoog verwerp en
beslis dat die woorde "strafreg oortree" hulle gewone
alledaagse betekenis gegee moet word en dat daar on-
voldoende rede bestaan om die woorde te beperk tot
sekere kriminele oortredings soos byvoorbeeld opsetlike
oortredings. Die verhoorhof het gevolglik tot die

slotsom/

9.
slotsom gekom dat Vorster se optrede neergekom het

op oortreding van die strafreg in die sin waarin

die woorde in klousule 1 (i)(d) gebruik word en

dat die appellant nie 'n verhaal onder die polis het

nie.

Die appellant kom nou in hoër beroep teen

hierdie vertolking van klousule l(i)(d) en die toe-
passing daarvan op die feite van hierdie geval.

Mnr Doctor, namens die appellant, betoog in hoof-

saak dat die woorde "strafreg oortree" in die verband
waarin hulle gebruik word, nie hulle gewone en alle-
daagse betekenis kan hê nie want dit gee aan klousule
l(i)(d) 'n gevolg wat so absurd en onbestaanbaar is dat dit
die hele doel van die versekering onder die polis verydel.

Volgens/

10.
Volgens hom bring so 'n betekenis van die woorde

mee dat waar 'n versekerde in 'n ongeluk omkom of ongeskik

raak terwyl hy die strafreg oortree hy sy dekking onder

die polis verbeur ongeag die tersaaklikheid, aard of

omvang van die oortreding. Hy lig sy betoog toe met

die volgende voorbeelde: waar 'n versekerde sterf of

ongeskiktheid opdoen as gevolg van beserings veroor-

saak in 'n ongeluk wat gebeur het terwyl die versekerde

in stryd met die strafreg in gebreke gebly het om sy
televisielisensie te betaal of verkeerd geparkeer het
of deelgeneem het aan 'n onwettige staking verloor hy

sy voordele onder sy polis; waar 'n versekerde in stryd
met die strafreg 'n ongeoorloofde aantal krewe agter in
sy motorkar se bak vervoer of vleis vanuit een beheerde

gebied/

11.

gebied na 'n ander beheerde gebied in sy motorkar

vervoer en hy raak betrokke in 'n botsing met 'n

dronk bestuurder word hy nie gedek onder sy polis

nie.
Volgens mnr Doctor moet hierdie absurde
gevolg vermy word deur 'n beperkende vertolking op
die woorde "strafreg oortree" te plaas. Wat die ver-
tolking moet wees, kan volgens hom vasgestel word
deur na die rede waarom so 'n polis uitgeneem word,te
kyk. Hy gee in oorweging dat hierdie soort polis by
die gewone man wat dit uitneem die indruk skep
dat hy gedek sal wees, afgesien van enige ander soort
dekking wat deur die polis verskaf word,indien hy in 'n
motorbotsing betrokke sou raak. Om hierdie oogmerk

nie/

12.
nie deur onsinnighede te laat verydel nie moet die
woorde "strafreg oortree" dus vertolk word dat die
woord "strafreg" nie verkeersoortredings en die
woord "oortree" nie nalatige oortredings insluit
nie. Dit word ook aan die hand gedoen dat die
woorde beperk moet word om slegs na gemeenregtelike
misdade te verwys.

Inderdaad steun hierdie betoog geheel en
al op die teenwoordigheid en die gebruik van die voeg-
woord "terwyl" in klousule l(i)(d). Volgens mnr Doctor
dui dit op 'n tydsduur. Hy verwys na klousule l(i)(g)
waar die woord "terwyl" ook gebruik word en onteenseg-

lik dui op 'n tydsduur. Die uitsonderingsvoorwaarde geld
daar "terwyl die versekerde lewe buite die grens is van

die/
13.
die Republiek van Suid-Afrika." Hy verwys ook
na die ander klousules naamlik l(i)(a),(b),(c),
(e) en (f) waar die uitsonderingsvoorwaarde geld wanneer die dood of ongeskiktheid "deur" die om-
standighede daarin genoem veroorsaak word. Die
woord "deur" word daar gebruik om 'n oorsaaklike
verband tussen die beserings en die omstandighede
wat in die klousules genoem word aan te toon. Mnr
Griessel, namens die respondent, daarenteen argu-
menteer dat die woorde "terwyl die versekerde lewe
die strafreg oortree" duidelik en ondubbelsinnig is
en dat aan hulle hulle gewone, alledaagse en letterlike
betekenis gegee moet word. Hy gee toe dat die woord
"terwyl" 'n tyd en nie 'n oorsaaklike betekenisinhoud

het/

14.
het nie maar volgens hom maak dit nie saak dat so

'n uitleg in sekere omstandighede tot 'n absurditeit
mag lei nie want gevolg moet gegee word aan die

duidelike en ondubbelsinnige bepalings van die kon-
trak wat deur die partye aangegaan is. Dit is nie
die funksie van die hof om met die uitleg van 'n kon-
trak, die kontrak te herskrywe of te verander slegs
omdat dit billik sou wees om dit te doen nie. Die
ongevallevoordele is ten opsigte van ongevalle wat
nie tot motorongelukke beperk is nie en volgens mnr
Griessel kan dit dus nie betoog word nie dat die ver-
tolking van die betrokke woorde volgens hulle gewone
en alledaagse betekenis sal lei tot 'n gevolg wat so

sinneloos is dat dit die hele doel van die versekering

onder/....

15.
onder die polis sal verydel nie.

Aangesien ons nou hier te doen het
met die vertolking van 'n polis is dit nie onvan-
pas nie om as vertrekpunt kortliks te let op die
beginsels wat hier van toepassing is. Omdat ons
te doen het met 'n kontrak geld die gewone reëls
van uitleg wat by kontrakte geld. In die saak
Scottish Union & National Insurance Co Ltd
v Native Recruiting Corporation Ltd 1934 AD 458
op bladsye 465 tot 466 wys Hoofregter Wessels
daarop dat die hof, met die uitleg van 'n
kontrak, moet vasstel wat die partye tot die
kontrak beoog het en daarteen moet waak om in die

proses/
16.
proses van uitleg nie self 'n kontrak vir die partye

te maak nie. Die Hoofregter verklaar voorts as volg:

"We must gather the intention of the parties
from the language of the contract itself, and
if that language is clear, we must give effect
to what the parties themselves have said;
and we must presume that they knew the meaning
of the words they used. It has been repeated-
ly decided in our Courts that in construing
every kind of written contract the Court must
give effect to the grammatical and ordinary
meaning of the words used therein. In ascer-
taining this meaning, we must give to the
words used by the parties their plain, ordinary
and popular meaning, unless it appears clearly
from the context that both the parties inten-
ded them to bear a different meaning. If,
therefore, there is no ambiguity in the words
of the contract, there is no room for a more
reasonable interpretation than the words them-
selves convey. If, however, the ordinary sense
of the words necessarily leads to some absurdity
or to some repugnance or inconsistency with the
rest of the contract, then a Court may modify
the words just so much as to avoid that absurdity

or/

17.
or inconsistency but no more."

In die saak van Gravenor v Dunswart Iron

Works 1929 AD 299 op bladsy 303 stel Stratford AR

die beginsel as volg:

"A primary rule of construction is that

words are to be given their ordinary and natural
meaning. But the qualification to that rule is
equally well established, namely, that if to
give words their ordinary meaning would lead
to an absurdity or to something which, from
the instrument as a whole it can clearly be
gathered the parties could not have intended,
then a Court of Law is justified in departing
from the literal meaning of words so as to
give effect to the trueintention of the parties."

Die polis wat vertolk moet word is 'n lewens-
polis met ongevallevoordele. Die risiko waarteen in
die ongevallevoordele-gedeelte daarvan verseker word
is die moontlikheid van dood of ongeskiktheid weens

18/

18.
beserings veroorsaak deur 'n ongeval. Omdat dit nodig

is om uit die betekenis van die woorde in die konteks

waarin hulle gebruik is die bedoeling van die partye

vas te stel, moet daar eers gekyk word waaroor dit

alles gaan wanneer 'n polis uitgeneem word.

In die Versekeringsreg is die woord "ongeval"

moeilik om te definieer en word dit in sy gewone en

alledaagse betekenis gebruik om 'n toevallige ongesogte
. ongeluk of 'n teenspoedige gebeurtenis wat nie verwag

of beoog word nie,aan te dui: Gordon and Getz, The

South African Law of Insurance, 3de uitgawe bladsye

450, 478 -479; Mac Gillivray & Parkington, On Insurance

Law, 7de uitgawe bladsy 735 par 1761 en 1762;

Colinvaux, The Law of Insurance 5de uitgawe bladsy 3

par/

19.
par 1 - 01; Ivamy, Personal Accident, Life and other

Insurances, 2de uitgawe bladsy 14. 'n Ongeval in

hierdie sin is die gevaar (peril) wat prognosties

gesien die moontlikheid van nadeel wat algemeen be-
kend staan as risiko inhou. Spesifieke versekerings-
kontrakte berus normaalweg op 'n behoorlike deurdagte
prognose. Die grootte van die premie neem toe met
die omvang van die risikodekking. 'n Spesifieke risiko
kan alleen bevredigend beraam word as die gevaar wat
daarmee saamhang in ag geneem word. Vir die intrede
al dan nie van 'n gevaar is op hulle beurt verskillende
omstandighede relevant en hulle kan van uiteenlopende
aard wees. Identifisering van hierdie omstandighede
dien om die kontraktante in staat te stel om die

presiese/

20.

presiese omvang van die gewenste risikodekking

te beraam. Die beraming kan afgerond word met

behulp van kwalifikasies oor tyd en plek asook

deur beperking van die omvang van die versekeraar

se prestasie. Die inperking en kwalifisering van
'n besondere risiko kom gewoonlik tot uitdrukking

in die risiko-omskrywende en uitsluitende bedinge

in die betrokke versekeringskontrak: kyk Die
Juridiese Versekeringsbegrip met besondere verwysing
na die risiko, van S W J van der Merwe, bladsye
283 tot 285.

Omdat ongevalle wat moontlike nadeel kan
inhou in soveel vorms kan voorkom,het die partye in
die onderhawige polis die soort ongeval ten opsigte

waarvan/

21.

waarvan die versekeraar die risiko van die

versekerde oorneem spesifiek omskryf. Die ge-

deelte wat op die oomblik ter sake is, is liggaam-

like besering veroorsaak alleenlik en regstreeks

deur 'n geweldadige, uitwendige en sigbare ongeluk
welke besering regstreeks en los van alle ander
oorsake binne neëntig dae na die datum waarop die

liggaamlike besering opgedoen is, lei tot dood
of die een of ander vorm van ongeskiktheid wat in
paragrawe 2 tot 7 genoem word. Nadat die partye al-
dus die gebeure of ongeval ten opsigte waarvan die
versekeraar dekking bied en dus die risiko oorneem
omskryf het, het die partye ooreengekom op voorwaardes.

In klousule 1 word daar verwys na uitson-

derings/

22.
en beperking op risiko. Dit kan alleen betrekking
hê op die omskrewe ongeval en die beserings wat
daardeur veroorsaak word want anders sou die uit-
sonderings en beperking nie nodig wees nie. Die
klousule lui as volg:

"Hierdie voordele omvat of dek nie besering
of dood nie wat uitsluitlik of gedeeltelik,
regstreeks of onregstreeks veroorsaak is",
en dan volg paragrawe (a) (b) (c) (d) (e)
(f) en (g). Paragrawe (d) en (g) lui as volg:

"(d) terwyl die versekerde lewe die strafreg
oortree behoudens en behalwe enige opr
trede wat 'n oortreding is slegs omdat
dit 'n skending uitmaak van die reëls met
betrekking tot die diensvoorwaardes van
die versekerde lewe;

(g) terwyl die versekerde lewe buite die grens

is van die Republiek van Suid-Afrika (inslui-
tend enige Staat wat onafhanklik is van
sodanige Republiek waar sodanige Staat
onmiddellik voor onafhanklikheid 'n deel

van/.....

23.

van díe Republiek vorm of gevorm het),
Suidwes-Afrika, Rhodesië, Zambië, Malawi,
Lesotho, Botswana, Swaziland, Australië,
Nieu-Zeeland, Fiji en Europa behalwe terwyl
die versekerde lewe langs direkte roete,
behalwe te pad, reis tussen enige twee
van die voornoemde lande."
Die hoofgedeelte van die klousule verwys nie

direk na die omskrewe ongeval of enige ander gebeurtenis
wat die beserings of dood veroorsaak nie. In paragraaf

(g) is daar ook nie enige verwysing na so iets nie. In
paragraaf (d) is die posisie dieselfde as die woorde

"terwyl die versekerde lewe die strafreg oortree"vertolk
word as 'n gebeurtenis wat slegs deur tyd verbind word
en nie betrekking het op die veroorsaking van die besering
of dood nie.

Die/

24.

Die voegwoord "terwyl" beteken "gedurende
die tyd dat, solank, onverwyl": Kernwoordeboek van
Afrikaans, van de Villiers, Smuts en Eksteen, sv
"terwyl" en H A T van Odendal, Schoonees, Swanepoel,
du Toit en Booysen, sv "terwyl". Die woord het 'n tyds-
betekenisinhoud en die gebruik daarvan in paragrawe (d)
en (g) dui op 'n tydsbestek of tydsduur. Soos reeds hier-
bo gemeld kan risikodekking met kwalifikasies oor tyd en

plek/

25.
plek afgerond word en dit is wat die partye klaar-

blyklik in paragraaf (g) gedoen het.

In paragraaf (d) is die tydsbestek of tyds-

duur terwyl die versekerde lewe die strafreg oortree.

Dit is nie duidelik wat die doel van die uitsluiting

in die laaste gedeelte van paragraaf (d) is nie.
Volgens die dekbrief tot die polis is die voorstel en
verklaring, persoonlike verklaring en bykomende ver-
klarings, indien enige, wat deur die versekerde ten
opsigte van die polis ingedien is, tesame met die polis
die algehele poliskontrak. In die voorstel en per-
soonlike verklaring van die versekerde antwoord hy vrae
wat die versekeraar beantwoord wil hê en wat belangrike
inligting behels in verband met gevaarsomstandighede

en/

26.

en risiko-omstandighede wat die versekeraar moet
weet om hom in staat te stel om die nodige dekking
onder die polis en die premie te bepaal. Hierdie stukke is nie voor die hof geplaas nie en mag miskien
betrekking hê of lig werp op die uitsluitsel en die
rede waarom dit in die polis verskyn. In die saak
van Nathan N 0 v Ocean Accident & Guarantee Corporation
Ltd 1959(1) SA 65 (N) op bladsye 72 - 73 was inligting
wat so in die voorstel en persoonlike verklaring aan die
versekeraar verstrek was deurslaggewend vir die be-
slissing van die hof ten aansien van 'n besondere gedeelte
van die saak. Die hof het bevind dat die inligting wat
so verskaf was die versekeraar in staat gestel het om
die risiko te beraam en om ook van die ander bepalings

van die/

27.
van die polis vas te stel. Hoe dit ook al mag wees,
soos die uitsluitsel in die paragraaf voorkom is dit
moeilik met die inligting tot ons beskikking om dit

te begryp of om enige iets daarvan te maak. Indien
dit enige iets mag aandui, mag dit 'n geringe aandui-
ding wees van die draagwydte van die woord "strafreg
oortree".
Strafreg is "die gedeelte van die publieke reg wat aangee watter feite strafbaar is en watter
strawwe daarop toegepas moet word": HAT sv strafreg.
Volgens die Kernwoordeboek van Afrikaans, sv strafreg,
is dit "wetsbepalings wat strawwe vir oortredings voor-
skryf, kriminele reg."

Die/

28.

Dle gebruik van die woord "terwyl" in uit-

sonderingsvoorwaardes in polisse is nog nie in ons

howe oorweeg nie. In Engeland in die saak van Louden
v British Merchants Insurance Co Ltd 1961(1) All E R

705 (QB) het die hof die geleentheid gehad om 'n uit-

sonderingsvoorwaarde wat in 'n private motorvoertuig-
polis voorgekom het, te vertolk. Die voorwaarde het
die versekeraar se aanspreeklikheid uitgesluit ten
opsigte van liggaamlike besering "sustained whilst under
the influence of intoxicating liquor." Al wat die hof
in verband met "whilst" gesê het was die volgende:

"There remains the question of the construction
in its context of the word "whilst". In my
judgment, it has a temporal meaning, and I am
unable to read into the exemption clause any
requirement of a causal connection between the

bodily/
\

29.

bodily injury sustained and the state of
being under the influence of intoxicating
liquor."

In Australië in die saak van Absalom v United ,

Insurance Co Ltd 1932 V L R 494 was aanspreeklikheid

uitgesluit ten opsigte van:

"injuries sustained while the insured is
by intoxicating liquors, narcotic drugs,
etc rendered less capable of taking care
of himself or by or while performing any
unlawful act."

Die hof het beslis dat die woord "while" hier
"a temporal and not a causal connotation" het.

In Kanada in die saak van Givens v Baloise
Marine Insurance Co Ltd (1959) 17 D L R (2d) 7 moes
die appèlhof die woorde "from the insured's use of
intoxicating liquor or narcotics or while the insured

is/

30.
is under the influence thereof or affected thereby"

in 'n uitsonderingsvoorwaarde vertolk. Die meerder-

heid van die hof het beslis dat die woord "or" hier

disjunktief gebruik word en dat die laaste gedeelte

as losstaande vertolk moet word; dat "while""during

the period of time" beteken en dat dit 'n algemene
praktyk is om die werking van 'n polis op te skort ter-
wyl die versekerde 'n sekere gedragslyn volg of gedurende
'n bepaalde tyd soos byvoorbeeld terwyl die versekerde
onder die invloed van sterk drank of 'n verdowingsmiddel
is. In sulke gevalle waar die taal wat in die polis
gebruik word duidelik is, is dit nie nodig om 'n oor-

saaklike verband tussen die bedwelming en die ongeval,
besering of dood te bewys nie.

In 'n/

31.
In 'n latere saak in die appèlhof van Kanada,

naamlik, Astro Tire & Rubber Co of Canada Ltd v Western

Assurance Co (1979) 97 D L R (3d) 515 het die hof te

doen gehad met 'n uitsonderingsvoorwaarde wat gelui

het: "While the person insured is under the influence
of intoxicants, narcotics or anaesthetics."

Net soos in die onderhawige geval met klousule

1(i)(d) is dit voorafgegaan met die woorde "caused direct-
ly or indirectly, wholly or in part." Die meerderheid van
die hof het beslis dat die woord "cause" volgens sy primêre
betekenis oorganklik is en inhou dat iemand of iets 'n ge-
volg meebring of bewerkstellig. In die konteks dui dit

op 'n noodsaaklike verband tussen die toestand van onder

die invloed van drank

wees/

32.
wees en die ongeval. Die hof het te kenne gegee dat

die bewoording en samestelling van die gehele uit-

sonderingsvoorwaarde in die laasgenoemde saak anders , .
was en daardie saak dus onderskeibaar is.
In al hierdie sake waarna verwys is,het die
howe in wese hulle grootliks bepaal tot 'n letterkneg-
telike vertolking van die betrokke uitsonderingsvoor-
waardes.
Hoe dit ook al sy, die feit bly staan dat
indien die woorde in klousule l(i)(d) hulle gewone en
alledaagse betekenis gegee word, "terwyl" 'n tydbetekenis-
inhoud het en dui op 'n tydsduur. Soos reeds aangetoon
deur mnr Doctor gee dit aan klousule l(i)(d) 'n betekenis
wat lei tot 'n gevolg wat absurd, onbestaanbaar en teen-

strydig/

33.
strydig is. Soos ons reeds gesien het is die hof

in so 'n geval geregverdig om die letterlike betekenis

van die woorde wat gebruik word te wysig om gevolg

te gee aan die bedoeling van die partye. Nnr Doctor

het in oorweging gegee dat 'n beperkende vertolking

aan die woorde "strafreg oortree" gegee 'word. Indien
dit aanvaar word, soos mnr Doctor betoog het, en myns

insiens moet dit as juis aanvaar word, dat volgens die
gewone en alledaagse betekenis van die woorde die uit-

sonderingsvoorwaarde geld wanneer die strafreg oortree
word ongeag die tersaaklikheid, aard en omvang van die
oortreding, dan gaan dit nie veel verskil maak om ver-
keersoortredings of nalatige oortredings uit te sluit
nie of om die woorde "strafreg oortree" tot gemeenregte-

like/

34.

like misdade te beperk nie. Bowendien is daar niks

in die polis wat enige aanduiding gee dat die partye

so iets kon bedoel het nie.

Die wesenlike probleem waarmee ons dus te

kampe het is om 'n vertolking van die klousule te vind
, wat die gewraakte gevolge uitskakel en tog die be-

doeling van die partye weergee. Dit kan gedoen word

deur vas te stel wat die partye in gedagte gehad het

toe hulle op die betrokke uitsonderingsvoorwaarde be-

sluit het. Soos hierbo aangetoon,het hulle met die

aangaan van die polisooreenkoms gekontrakteer ten op-

sigte van die gevaar en die risikoverskuiwing. In

klousule 1 van die uitsonderingsvoorwaarde het hulle

gehandel met gevaarsomstandighede of risiko-omstandig-

hede, aangeleenthede wat die risiko kan affektêer. Dit

is/

35.
is dus redelik om aan te neem dat dit hulle bedoeling

was dat oortreding van die strafreg van so 'n aard en

omvang moet wees dat dit die risiko kan affekteer. Om

die risiko te kan affekteer moet daar gevolglik 'n

verband tussen die oortreding van die strafreg en die

dood of ongeskiktheid wees. In welke mate die verband 'n

besondere graad van oorsaaklikheid moet toon hoef nie in hierdie saak
beslis te word nie want dit is heel duidelik op die

feite van hierdie saak dat daar nie alleen 'n oorsaaklike
verband tussen die oortreding van die strafreg deur die
versekerde en die ongeval was nie maar dat die genoemde
oortreding ook die onmiddellike oorsaak van die ongeval
was wat gelei het tot die versekerde se dood.

Die posisie in die Verenigde State van Amerika

blyk/

36.
blyk uit die saak van Travelers Protective Association

of America v Prinsen (1933) vol 219 U S 576 op bladsye

582 en 583, 'n saak waar die uitsonderingsvoorwaarde

die versekeraar se aanspreeklikheid uitgesluit het

"when a member is participating in the moving

or transportation of gunpowder, dynamite or other
explosive substance or substances." Volgens regter
Cardozo is daar beslissings in howe van hoe gesag
dat waar uitsonderings in polisse op 'n tydsduur berus
'n oorsaaklike verband tussen die verbode vorme van
gedrag en die besering of dood nie nodig is nie. Ter-
wyl die verbode gedrag voortduur is die polis opgeskort
asof dit nooit van krag was nie. Ander howe gee weer
voorkeur aan die opvatting dat, om 'n opskorting van die

polis/......

37.
polis te veroorsaak, daar 'n verergering van die gevaar

waaraan die besering of dood toegeskryf word moet wees.

Die geleerde Regter verklaar dan voorts op bladsy 583,: ,

"In that aspect the insurer might be liable if the

insured had fallen from the box while asleep or in-
attentive, the dynamite caps remaining unexploded

in the truck. So, policies excluding liability while
the assured is doing an act in violation of the law
have been read as directed to acts that aggravate
the danger, with the result that liability is un-
affected by violation of the Sunday laws or of laws
against profanity."

Die hof het uiteindelik tot die gevolg-

trekking gekom dat die polis opgeskort was deur die

verergering/
38.
v erergering van die gevaar toe die ongeval plaas-

gevind het.

Die posisie in die Amerikaanse reg word

die beste opgesom in American Jurisprudence tweede uitgawe

vol 44 bladsy 87 paragraaf 1241, waar daar verwys

word na beslissings in verskillende State wat be-

trekking het op die uitsonderingsvoorwaarde "While

he was violating the law" of "While he was engaged in

any violation of law." In 'n aantal sake was die stand-

punt ingeneem dat die besering of dood die gevolg van

die regsoortreding moes gewees het om die versekeraar

van aanspreeklikheid te onthef. In ander weer was die

standpunt op verskillende maniere gestel, naamlik dat

die vereiste van 'n oorsaaklike verband nagekom is as

die/
39.

die regsoortreding die onmiddellike oorsaak, of die
oorsaak, of 'n spesifieke oorsaak van die versekerde
se besering of dood was, of die gevolg of die direkte
of natuurlike gevolg van die regsoortreding deur die
versekerde was. In American Law Reports, Annotated,
vol 166 bladsye 1137 - 1139 word daar ook verwys na
die houding van die howe in die verskillende State.
Dit blyk daaruit dat hulle almal 'n oorsaaklike verband
vereis by hierdie betrokke soort uitsonderingsvoorwaarde
om aanspreeklikheid uit te sluit maar dat daar nie een-
stemmigheid is oor welke mate 'n oorsaaklike verband
nodig is nie. Op bladsye 1137 - 1138, word daar verwys
na 'n gewysde waarin die motivering vir die vereiste van
'n oorsaaklike verband voorkom. Die standpunt van die

hof/

40.
hof is as volg:

" it could not be supposed that the

insured in accepting an accident policy
exempting the insurer from liability for
injuries or death while being engaged in
any unlawful or vicious act contemplated f
as embraced therein injury or death while
he should be engaged in an act which would
not increase the risk, and between which
and the injury or death there would be no
causative connection; but that it must be
presumed that he contemplated only acts
by which the risk would be increased, and
to the doing of which the injury or death
could be attributed as a reasonable conse-
quence".

Die hof gaan dan voort om hierdie standpunt

met 'n voorbeeld toe te lig.

"Many deaths from accidental causes of insured
persons while engaged in unlawful acts may be
supposed where there would be no reasonable
ground for concluding that the insured, in
accepting a policy containing such an excep-
tion, contemplated the loss of the indemnity
contracted for if his death should be so caused.

If/

41.

If such an insured person should be killed

by a tile blown from a house top while he

was unlawfully traveling on Sunday, or if

he should be accidentally shot while vio-

lating a law against profanity, or while

unlawfully engaged in seining, it could not

be claimed reasonably that such a death

was within the exception But the

parties make their contract, and such an

exception should not be refined away by

the Court to the extent of making a
different contract for the parties. A
reasonable conclusion as to the intention
of the parties should be sought
While the unlawful act of the insured
must tend, in the natural line of causation,
to his death, in order to work a forfeiture,
it is not necessary that the act should be
the direct cause, nor that the precise
consequences which actually followed should
have been foreseen. It is enough if the
act is unlawful in itself, and the conse-
quences flowing from it are such as might
have been reasonably expected to happen,
for in such a case the ultimate result is
traced back to the original, proximate cause."

Hierdie/

42.

Hierdie verwysings toon dat van die
Amerikaanse howe ook 'n beperkende vertolking ge-
bruik om die gewraakte gevolge wat moontlik is in
'n uitsonderingsvoorwaarde soos die vervat in
klousule l(i)(d), uit te skakel.
Dit dien miskien hier gemeld te word dat
ons in die onderhawige saak te doen het met die uitlê
van 'n kontrak in die lig van die reëls van ons eie reg en nie
geskonde is deur die beskouings van die Engelse of Amerikaanse reg nie.
Met die vereiste dat die oortreding van die
strafreg van so 'n aard en omvang moet wees dat dit die
risiko kan affekteer, word daar gevolg gegee aan die
bedoeling van die partye en die gewone en alledaagse
betekenis van die woorde "strafreg oortree" word slegs

so/

43.
so beperk dat dit die moontlikheid van die gewraakte

gevolg uitskakel.

Mnr Doctor het sy voorbeeld van wat in

die gedagtes van 'n persoon wat die polis uitneem

omgaan gebruik om so 'n beperkende betekenis aan die

woorde "strafreg oortree" te gee dat nalatigheid aan
die kant van die versekerde nie daaronder val nie.

Indien daar bloot na die omskrywing van ongeval
in die polis gekyk word dan is die versekerde ge-
regtig bm te dink dat hy gedek word ten opsigte van
so 'n ongeval. Vanweë die betekenis en aard van 'n
ongeval in die versekeringsreg het nalatigheid aan
die kant van die versekerde nie die gevolg dat die
betrokke voorval wat besering of dood veroorsaak

nie/

44.

nie meer 'n ongeval is nie: kyk Griessel N 0 v
S A Myn en Algemene Assuransie (Edms) Bpk 1952 (4)
S A 473 (T) op bladsy 477; Gordon and Getz (op.cit)
bladsy 452; Marcel Beller Ltd v Hayden 1978(3)
All ER 111 (QB) op bladsy 116. Dit is dus slegs
die betekenis en aard van die voorval ten opsigte
waarvan die polis uitgeneem word wat so 'n indruk
kan skep. Die versekerde het egter ook in die polis-
ooreenkoms uitdruklik ooreengekom ten opsigte ván
die ui'tsonderingsvoorwaardes wat die aanspreeklik-
heid van die versekeraar uitsluit waar die besering
of dood veroorsaak is terwyl die versekerde die strafreg
oortree. As daar dus 'n oorsaaklike verband tussen die
oortreding en die besering of dood is dan het die

versekerde/

45.
versekerde geen verhaal onder die polis nie. Die

gewone en alledaagse betekenis van strafreg oortree

lewer geen probleme op nie. Indien die versekerde

se nalatige handeling dus sou neerkom op 'n oortreding

van die strafreg en dit 'n verband met die besering of
dood het dan het die versekerde geen verhaal nie. In-

dien sy nalatige handeling nie hieronder val nie dan

het hy nog sy dekking onder die polis ondanks sy nala-

tigheid. Daar is niks in die polis self wat dit nodig

maak om yan die gewone en alledaagse betekenis van die

woorde "strafreg oortree" af te wyk nie. Dit kan ook

nie met enige regverdiging betoog word dat versekering

onder die polis verydel word indien daar nie afgewyk

word van die gewone en alledaagse betekenis van die

betrokke/

46.
betrokke woorde nie. In hierdie verband moet dit

beklemtoon word dat ons nie hier te doen het met
' 'n motorversekeringspolis waarin aanspreeklikheid

van die versekerde verseker word nie. In sulke

gevalle is die groot oorweging van die versekerde

by die uitneem van die polis die gevaar van aanspreek-

likheid as gevolg van die versekerde se nalatigheid.

In ons howe was daar nog net een saak naam-

lik Niemand v African Life Assurance Society Ltd 1969 (3)

SA 259 (C) waarin ondersoek ingestel is na die beteke-

nis van die woorde " in violation of any law" in 'n

uitsonderingsvoorwaarde. Die hof het beslis dat vol-

gens hulle gewone en alledaagse betekenis hulle oor-

treding van 'n padverkeerordonnansie wat as volg lui

insluit/
47.
insluit:

"any person who drives a vehicle on a public road -

(a) recklessly or negligently (or)

(c) at a speed or in a manner which is

dangerous to the public shall

be guilty of an offence."

Dit was nie in daardie hof betoog dat so 'n ver-
tolking die versekering onder die polis sal verydel

nie.

Die hof is verwys na sake soos Tinline v
White Cross Insurance 1921 (3) K B 327 en James v
British General Insurance Company Ltd 1927 (2) K B
311 wat beide gehandel het met polisse waar spesifiek
versekering verkry is teen aanspreeklikheid vir

besering/

48.

besering of skade as gevolg van 'n ongeluk wat ge-
beur terwyl die versekerde sy motorkar bestuur.
Daar was geen uitsonderingsvoorwaardes in die
polisse nie en aangesien die versekerde se han-
deling wat die ongeval veroorsaak het, neergekom
het op 'n misdaad omdat hy 'n statutêre oortreding
gepleeg het, het die versekeraar die standpunt
ingeneem dat dit teen die openbare belang sou
wees om hom toe te laat om onder die polis te
verhaal en dus voordeel te trek uit sy misdaad.
Hierdie sake en die ander waarna mnr Doctor ver-
wys het, het hulle eie probleme gehad wat nie
enigsins help om sy betoog te steun nie.

Die/

49.

Die appellant het die onderhawige polis
aangegaan en toegestem tot al die bepalings en tensy
uit die bepalings van die polis aangetoon kan word
dat die partye nie die bedoeling gehad het om alle
oortredings van die strafreg soos dit algemeen verstaan
word in die uitsonderingsvoorwaarde in te sluit
nie, moet gevolg gegee word aan die voorwaarde.

Onder al die omstandighede kan dit nie gesê
word dat die verhoorhof se beslissing verkeerd was nie.

Die appèl word gevolglik van die hand gewys
met koste wat die koste van twee advokate insluit.

APPÉLREGTER

Trengove AR)
stem saam
Hefer AR)



MARTHINUS JOHANNES LOURENS N 0 Appellant
en
COLONIAL MUTUAL LIFE ASSURANCE Respondent

SOCIETY LIMITED

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA
(APPÉLAPDELING)
In die saak tussen:
MARTHINUS JOHANNES LOURENS N O Appellant

en

COLONIAL MUTUAL LIFE ASSURANCE Respondent

SOCIETY LIMITED
Coram: Jansen, Kotzé, Trengove, Hefer et Boshoff, ARR
Verhoor: 10 September 1985

Gelewer: 25 Februarie 1986

UITSPRAAK
Kotzé, AR :
Hoewel ek die voordeel van insae in die uit-
spraak van BOSHOFF A R gehad het, het ek nogtans tot

die /2

-2-

die teenoorgestelde slotsom gekom. Ek sal trag om die
redes vir my benadering bondig te stel.

Die basiese voordeel onder die polis bepaal dat
die versekerde bedrag van R30 000,00 betaalbaar is waar
die dood van die versekerde binne negentig dae ingetree
het na liggaamlike besering wat alleenlik en regstreeks
veroorsaak is deur gewelddadige, uitwendige en sigbare
ongeluk. Dit was by die verhoor gemeensaak dat die ver-
sekerde se dood aldus veroorsaak is. In die afwesigheid
van 'n paslike uitsonderingsvoorwaarde geld hierdie vorm
van dekking selfs waar die betrokke ongeluk deur die ver-
sekerde se eie nalatigheid veroorsaak is (vgl. Cornish v
Accidental Insurance Co (1883) 23 Q B D 453 op 457).

Die /3
-3-
Die respondent beroep sigself wel op 'n uitsonder-
ingsvoorwaarde (hierna "die uitsondering" genoem) wat
bepaal dat die voordele betaalbaar onder die polis nie
dood omvat of dek wat

"uitsluitlik of gedeeltelik, regstreeks of onreg-
streeks veroorsaak is ... terwyl die Versekerde
Lewe die strafreg oortree behoudens en behalwe
enige optrede wat 'n oortreding is slegs omdat
dit 'n skending uitmaak van die reëls met betrek-
king tot die diensvoorwaardes van die Versekerde
Lewe."

Die fundamentele, en by ooreenkoms enigste,
vraag wat beantwoord moet word is of oortredings van die

Padverkeerordonnansie.../4

Padverkeerordonnansie of Padverkeerregulasies, oortredings
van die strafreg soos bedoel deur die uitsondering uit-
maak en derhalwe die respondent van aanspreeklikheid
onthef.

Met betrekking tot die uitspraak van VIVIER R
in die Hof a quo - gerapporteer te 1984(2) S A 80 - is
ek dit eens met die mening en met die redes daarvoor
{84 D-G) dat die woord "terwy1" in die uitsondering nie
'n kousale verband vereis tussen die dood en die strafreg-
telike oortreding maar slegs dat dit intree gedurende
die tyd dat die oortreding geskied. Maar, met eerbied,
kan ek nie saamstem dat aan die woord "strafreg" sy "gewone,
alledaagse betekenis" van "enige kriminele oortreding"

( emf ase /5
-5-
(emfase aangebring) geheg moet word nie (87 E-F). So
'n vertolking het absurde konsekwensies tot gevolg. Ek
volstaan met slegs 'n paar treffende voorbeelde verstrek
deur die appellant se advokaat tydens sy betoog: waar
die dood bv intree wanneer die versekerde te voet 'n
straat oorsteek en omgery word terwyl hy in gebreke is
met die betaling van sy televisielisensie of nadat die
tyd op die parkeermeter waar sy voertuig staan reeds
verstryk het of terwyl sy voertuig op 'n verbode plekkie
geparkeer staan of terwyl hy meer as die veroorloofde
krewe of oesters in sy besit het. Dit is ondenkbaar
dat dit die bedoeling van die partye tot die kontrak van
versekering kon gewees het dat die dekking in hierdie

omstandighede /6

-6-
omstandighede uitgesluit word.

Wanneer letterlike uitleg van 'n uitsonderings-
voorwaarde in 'n polis van versekering absurde konsekwensies
tot gevolg sal hê, is dit die taak van die Hof om die ab-
surditeite uit te skakel en so die juiste vertolking
te bepaal. Een van die redes waarom die howe so 'n be-
nadering volg is dat die doel van uitsonderingsvoorwaar-
des is om aanspreeklikheid te vermy of te beperk. In so
'n geval, om die bewoording in 'n Engelse saak aan te haal,

"one must see if this stipulation ... is intro-
duced by way of exception ... and if so, we
must take care not to give it an extension
beyond what is fairly necessary, because those

who /7

-7-
who wish to introduce words in a contract
in order to shield themselves ought to do so

in clear words." (Per BOWEN L J in Burton
and Co v English and Co (1883) 12 Q B D 218 op
222).
Hierdie benadering is gegrond op twee reëls nl die contra
proferentem reël (verba chartarum fortius accipiuntur
contra proferentem) en die reël dat die verassurreerde
begunstig behoort te word. In Price and another v In-
corporated General Insurances Ltd , 1983(1) S A 311 (A)
op 315G- 316B - waar die betekenis van 'n uitsonderings-
voorwaarde in 'n polis dat "the company shall not be liable
for ... any item of jewellery ... unless such item is in

a /8
-8-
a locked safe while not being worn or used" ter sprake
was - stel WESSEL A R die posisie as volg:

"It was laid down by this Court in French Hair-

dressing Saloons Ltd v National Employers Mutual

General Insurance Association Ltd 1931 A D 60 at
65 that ' it is an accepted principle in in-
terpreting insurance contracts that it is the
duty of the insurer to make it clear what par-
ticular risks he wishes to exclude'.
In Kliptown Clothing Industries (Pty) Ltd v
Marine and Trade Insurance Co of S A Ltd 1961(1)
S A 103 (A) SCHREINER J A stated the following
at 108B-C in regard to the interpretation of

insurance /9

-9-
insurance contracts:
'I conclude therefore that the contra
proferentem rule and the rule that the assured
should be favoured ought to be taken into account
wherever there is a real and not a manufactured
difficulty in ascertaining the true interpreta-
tion of the condition, whether that difficulty
is apparent on the face of the policy or is
only made to appear when it is sought tp apply
the condition to the facts.'
In my opinion, the defendant has failed in
its duty to make it clear what particular
risks it wished to exclude. I have already

pointed /10

-10-
pointed out earlier in this iudgment that acci-

dental loss may conceivably occur while a ring

is being transferred from the finger to the safe

or vice versa. A iewel-encrusted gold cigarette-

lighter is used to light a cigarette. Does
the condition in question mean that, each time
it has been used to light a cigarette, it must
forthwith be returned to a locked safe? I
conclude, therefore, that the contra proferentem
rule and the rule that the assured should be
favoured ought to be taken into account in ascer-
taining the true interpretaion of the condition
in question."

Ek /11

-11-

Ek het hierbo aangedui dat, in die afwesigheid
van 'n geldige uitsondering, die basiese voordeel beoog
dat die versekerde bedrag betaal sal word selfs waar die
betrokke ongeluk gewyt kan word aan die versekerde se eie
nalatigheid. In die geval van 'n polis van die aard
wat hier te sprake is, kan aanvaar word dat die versekerde
o a vrywaring verlang teen sy eie onbesonne of nalatige
optrede wat n ongeluk tot gevolg mag hê. Die uitleg
van die uitsondering en meegaande uitskakeling van ab-
surditeite moet teen hierdie agtergrond geskied. Aldus
benader,is dit heeltemal duidelik dat, indien die uitsonder-
ing enige kriminele oortreding behels, die gevolg - in
die woorde van LORD GREEN M R in Woolfall and Rimmer, Ltd

v Moyle /12

-12-
v Moyle (1942) 1 K B 66 (C A) op bl 72 , - sou wees
"... to exclude from the scope of the indemnity
which the policy purports to give a very large
and important class of case whioh in the body
of the policy is expressed to fall within it."
En dan volg 'n riglyn wat myns insiens, in 'n geval soos die
onderhawige,die billike is:

"It is true that the document must be read as
a whole, and that wide and comprehensive words
of obligation imposed on the underwriters in the
body of the policy may be cut dowh by subsequent
clauses in the document, but ... I consider
that a policy of this kind is not to be approached

with /13

-13-
with the idea that a large part of the benefit
of the insurance, which any employers would
pbviously wish to get, and which is at the outset
given in wide terms, is to be eliminated
by a 'condition' tucked away at the end of the
policy in the context in which this condition
is found ...".
(Op 72-73)

My ampsbroer BOSHOPF aanvaar dat 'n wysiging
van die letterlike betekenis van die uitsondering onver-
mydelik is en kom tot die besluit dat oortreding van die
strafreg op so 'n wyse uitgelê behoort te word dat dit slaan
op 'n oortreding wat die risiko affekteer in die sin dat

daar /14
-14-
daar 'n verband tussen die oortreding en die dood moet wees. So
'n uitleg steun juis op 'n kousale verband van een of ander aard
tussen die oortreding en die dood en weerspreek die woord "terwyl"
wat nie ruimte laat vir die kousale element nie. Dit
is in hoofsaak die rede waarom ek met eerbied nie met my
ampsbroeder se benadering kan saamgaan nie. Die vraag
ontstaan gevolglik wat die ware uitleg ("true interpre-
tation") van die uitsondering is. In hul volledige
betoe het die advokate ons aandag gevestig op gesag in
lande oorsee wat tot 'n mate te doen het met die soort
probleem wat hier te sprake is maar m i behoort gemelde
gesag onderskei te word en bied dit nie hulp by die ver-
tolking van die uitsondering nie. Aan die een kant is

daar /14(a)
-14(a)-
daar sake soos Louden v British Merchants Insurance
Company Limited, Absalom v United Insurance Company
Limited, Givens v Baloise Marine Insurance Co Limited,
Astro Tire and Rubber Co of Canada Ltd v Western Assurance
Co en Travellers Protective Association of America v
Prinsen (aangehaal deur BOSHOFF A R in sy uitspraak)
wat betrekking het op omskrewe uitsonderings wat bv
beperk word tot beserings opgedoen terwyl die invloed
van drank, verdowingsmiddels ens geld of terwyl plofstowwe

vervoer word. Hierdie gevalle verskil van die onderKawige

een in soverre dat hulle nie naasteby die absurde konse-
kwensies tot gevolg het wat die uitsondering kenmerk nie.
Daarenteen is daar sake soos Crown Life Insurance Co v

Milligan /14 (b)
-14(b)-
Milligan en Robinson v L'Union St Joseph du Canada (aangehaal
deur VIVIER R op 86 bo-E). Die basis van onderskeiding
in hierdie gevalle is dat ofskoon die relevante uitsonder-
ingsbepalings wyd gestel is en 'n beperkende uitleg ontvang
het, die bewoording heeltemal verskil van die bewoording
van die uitsondering. Dit is dus duidelik dat die ware
uitleg van die uitsondering op sy besondere bewoording
en ooreenkomstig die beginsels neergelê in Burton en Price
se sake (supra) en gesag waarna in gemelde sake verwys
word behoort te geskied. Die respondent het die bewoor-
ding van die uitsondering bepaal en het deur gebruik te
maak van die woord "strafreg", wat 'n wye betekenis het,
sy plig versuim om op duidelike

wyse /15
wyse te omskryf hoe sy aanspreeklikheid beperk word. Ge-
volglik vereis die contra proferentem reël en die reël
dat die verassureerde begunstig behoort te word dat daar
aan die woord strafreg nie 'n wye onbeperkte betekenis
gegee word nie. Die uitdrukking "die strafreg oortree"
behels in wye sin oortredings van die gemene reg sowel
as die wettereg. In engere sin kan dit redelikerwys beperk
word tot die gemene reg. Na my mening behoort aan gemelde
uitdrukking die betekenis gegee te word van "die gemeen-
regtelike strafreg". Op hierdie manier word oortredings van die
wettereg, wat talle beuselagtige oortredings behels sowel as talle
absurditeite uitgeskakel en wat dan getref word deur die uitsondering
is grotendeels ernstige oortredings. Hierdie uitleg strook met die

reëls /16
-16-
reëls hierbo vermeld en verbied ook 'n verwatering van die
basiese voordeel deur beskerming te bied teen wat 'n ver-
sekerde in die reël van 'n ongevalleversekeraar verwag
nl sy eie onbesonne of nalatigc optrede.

Die uitsondering bevat 'n uitsondering van sy eie
nl "behoudens en behalwe enige optrede wat 'n oortreding
is slegs omdat dit 'n skending uitmaak van die reëls met
betrekking tot die diensvoorwaardes van die Versekerde
Lewe." Die saakstukke bevat hocgcnaamd gcen aanduiding
hoe hierdie deel van die uitsondering in verband gebring
word met 'n oortreding van die strafreg nie. Die geleerde
Regter in die Hof a quo beskou hierdie bepaling as

" ... 'n aanduiding dat alle oortredings van

die /17
-17-
die strafreg inbegrepe is" (87F-G).
Na my mening is hierdie bepaling gans te vaag om so 'n
afleiding te regverdig. Weens die vaagheid daarvan is
dit byna betekenisloos en, na my mening, nie aanwendbaar
as 'n middel om die onduidelikheid, waarvoor die respondent
as opsteller van die polis verantwoordelik is, uit die
weg te ruim nie. Die geskiedkundige agtergrond van die
uitsondering blyk ook nie uit die saakstukke nie. Dit
is moontlik dat dit sy oorsprong in die verre verlede
kon gehad het toe boetes en straf ("fine and punishment")
kragtens die gemene reg aan werknemers wat hul verpligtinge
versaak het,opgelê kon word. (Vgl Spencer v Gostelow,
1920 AD 617 op 640). Hierdie moontlikheid berus weliswaar

op /18

-18-
op blote bespiegeling maar verdien nogtans vermelding
om nadruk te lê op die gevare verbonde aan die maak
van afleidings uit duistere en onduidelike bepalings van 'n polis van versekering.

My gevolgtrekking is dus dat die woord "strafreg"
in die uitsondering 'n verwysing na die gemeenregtelike
strafreg is en gevolglik dat die oortredings wat die ver-
sekerde volgens die bevinding van VIVIER R gepleeg het
(83H-84A) nie deur die uitsondering behels word nie.
Ek sou derhalwe die appèl handhaaf met koste en die bevel
in die Hof a quo vervang met 'n bevel dat die verweerder
(respondent) aan die eiser (appellant) 'n bedrag van R30 000,00
tesame met rente ten bedrae van 11 per centum per annum

a /19

-19-
a tempore morae tot op datum van betaling met gedingkoste
betaal.

APPÉLREGTER
JANSEN AR ) stem saam

---