South Africa: Supreme Court of Appeal

LL Saak No 478/1984

IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA

APPeLAFDELING

Insake die appèl van:

DAVID MEKENI Appellant

en

THEMBISILE SHEPHERD PHAKANE

teen

DIE STAAT Respondent

CORAM: CORBETT, JOUBERT et VAN HEERDEN, ARR

VERHOORDATUM: 16 SEPTEMBER 1985

LEWERINGSDATUM: 20 SEPTEMBER 1985

UITSPRAAK

/VAN HEERDEN, AR

2.

VAN HEERDEN, AR:

Op 1 Junie 1985 is die lyk van wyle Dirk

Jacobus Steyn in 'n huis in Plattekloof, Belville, aange-
tref. Die oorledene se hele liggaam was met droë
bloed besmeer en sy arms was bokant die elmboë met draad
vasgemaak. Daar was veelvuldige indringende wonde van
die bors en longe wat tot grootskaalse bloedverlies gelei
het. Aan die oorledene se nek was vier oppervlakkige
snywonde wat gedui het op 'n poging om sy keel af te sny.
Daar was ook snye op sy arms en hande wat vereenselwig-
baar was met die afweer, of gepoogde afweer, van mes-
steke.

Die appellante is in die Kaapse Provinsiale
Afdeling aangekla van moord op die oorledene asook van
roof met verswarende omstandighede. Hulle is op beide
klagtes skuldig bevind. Die verhoorhof het voorts be-
vind dat daar nie versagtende omstandighede was nie en
op die moordklag is albei appellante ter dood veroordeel.

/Met ...

3.

Met verlof van hierdie hof is hul appèlle slegs teen elk
se doodvonnis gerig.

Dit is duidelik dat die oorledene gesterf het
vanweë 'n aanval op hom gedurende die aand van 31 Mei 1984
toe slegs hy en die appellante in die huis was. Die
verhoorhof het aanvaar dat, soos die appellante getuig
het, die oorledene hulle vroeër die aand in Langstraat,
Kaapstad, ontmoet het en daarna per motor na die huis
geneem het. Die appellante se getuienis dat die oor-
ledene homoseksuele dade met hulle gepleeg het, en hul
botsende weergawes aangaande die oorsaak van, en elk se
aandeel in, die aanval op die oorledene, is egter verwerp.
Die hof het dan ook bevind dat albei tot 'n meerdere of
mindere mate aan die aanval deelgeneem het en die direkte
opset gehad het om die oorledene te dood en te beroof.

Dit is gerieflik om eers die tweede appellant
se appèl te behandel. Namens hom is aangevoer dat die
moord gepleeg is teen 'n homoseksuele "agtergrond" waarby

/manlike ...

4
manlike prostitusie betrokke was, en dat dit versagting
gekonstituêer het. Die verhoorhof se bevindings dat
die oorledene nie die appellante met homoseksuele doel-
eindes na die huis geneem het nie, en ook nie dusdanige
dade met hulle gepleeg het nie, is nie aangeveg nie maar
klem is gelê op die appellante se verwagtings. Hulle
was naamlik geregtig om te aanvaar, so is betoog, dat
die oorledene homself seksueel met hulle wou bevredig
en dat hy hulle daarvoor sou vergoed. Die appellante
se advokaat was egter nie in staat om 'n verband tussen
die aangevoerde verwagtings en die moord te trek nie.
En selfs indien die oorledene wel homoseksueel met die
appellante verkeer het, soos hulle getuig het, stel dit
na my mening nie 'n versagtende omstandigheid daar nie.
Volgens hul weergawes was die onderhawige geval naamlik
nie een waarin die aanval op die oorledene voortgespruit
het uit verset teen sy toenaderings of uit walging vir
voorstelle van hom of dade deur hom gepleeg nie. Op

/sy ...

5.

sy beste vir die appellante was die aanleidende oorsaak
hul aandrang op betaling van 'n bedrag waarop hulle nie
geregtig was nie. Daar is dan ook geen fout te vind
nie met die verhoorhof se bevinding dat die oorledene
met 'n roofmotief aangeval is. Wat ook al vroeër die
aand gebeur het, en welke verwagtinge die appellante ook
al gehad het, het daarby geen rol gespeel nie.
Daar steek geen pit in die ander argumente wat
namens die tweede appellant geopper is nie. Al wat ge-
sê hoef te word, is dat selfs indien hierdie hof by magte
was om die aangeleentheid de novo te oorweeg, dit nie sou
kon bevind dat versagtende omstandighede aanwesig was nie.

Namens die eerste appellant is veral gesteun op
sy jeugdigheid. Hy was naamlik ten tyde van die moord
slegs ongeveer vyf maande ouer as 18. Voorts is daarop
gewys dat hy nege jaar jonger was as die tweede appellant
en is aangevoer dat hy bes moontlik deur laasgenoemde be-
invloed was. Die verhoorhof het egter tereg bevind dat

/daar ...

6.
daar geen getuienis was wat op beïnvloeding van die
eerste deur die tweede appellant gedui het nie. Die
verhoorhof het voorts die eerste appellant se jeugdig-
heid oorweeg maar met verwysing na die omstandighede
waaronder die moord gepleeg is, besluit dat dit nie in
sigself 'n versagtende omstandigheid was nie. Dit is
tereg nie betoog dat die hof 'n mistasting begaan het
nie, en na my mening is die bevinding aangaande die af-
wesigheid van versagtende omstandighede nie een waartoe
geen redelike hof kon geraak het nie.

Die appèlle word afgewys.-

H.J.O. VAN HEERDEN, AR

CORBETT, AR
STEM SAAM
JOUBERT, AR